Steven Pinker: “Psikolojik önyargılardan uzak durun, verileri takip edin”

Harvard’lı ünlü bilişsel psikolog Steven Pinker son kitabı ‘Enlightenment Now’ı tanıtmak üzere San Diego’da bir konuşma yaptı. Pinker, datalar eşliğinde verdiği bilgiler ile dünyada birçok şeyin genel kanının aksine iyiye gittiğini söyledi ve insanların  geçmişe oranla daha az şiddet gördüğünü savundu. Grafiklerle yaptığı konuşmada, yaşamın, sağlık, refah, güvenlik, barış, bilgi ve mutluluğun yalnızca Batı’da değil dünya çapında da arttığını ifade etti. Bu ilerlemenin kozmik bir gücün sonucu olmadığının altını çizen Pinker, akıl, bilim ve hümanizmi sorunlarımızla yüzleşmek ve ilerlememizi sürdürmek için ihtiyaç duyduğumuz idealler olarak betimledi. 

Pinker’in iddiası, dünyadaki yaşam koşullarının iyileştiği yönünde. “Hepimiz Polonya, Macaristan, Rusya, Türkiye ve Venezuela’da demokrasinin gerilemesinden endişeliyiz ama dünyayı bir bütün olarak ele aldığımızda geçmişe göre demokratikleşme eğiliminin ağır bastığını görüyoruz. İnsan ömrünün uzamasından, kişisel ve ekonomik güvenliğin artmasına ve mutluluğa kadar, 17. yüzyıla kıyasla dünya çok daha iyi durumda” dedi.

Gazetecilik uygulamalarında bir dizi sistematik karamsarlık kaynağı olduğunu fark ettiğini belirten Pinker,  “dünyaya dair  haberlerdeki başlıklar yerine verilere baktığımda düşüncem kökten değişti” dedi. Kötünün, iyiye oranla duyulma sıklığının fazlalığına dikkat çekti.  Gazetelerde yer alan haberlerden örnekler verdi. “Astım hastalığından ölenlerin kasırgaya oranla kırk kat fazla olduğu halde, kasırganın haberlerde daha çok yer alması sebebiyle bu oran yanlış algılanabiliyor” dedi.

Bilimin hayatı nasıl daha iyi hale getirdiğini anlatan Pinker, uzun ömür ve sağlıkta kaydedilen ilerlemelere değindi ve aşılar sonrasında antibiyotik ve birçok tedavi yöntemi sayesinde dünyada yaşam süresinin, 30’dan 70’e yükseldiğini bunun gelişmiş ülkelerde 80’den fazla olduğunu kaydetti.

Bilimin bazen hataya da yol açtığını dikkate alarak, “bilimin değeri, kendilerini bilimci olarak adlandıran bir grup insanın değeri değildir. Konsept bu. Aynı zamanda, bir akıl yürütme başarısızlığının ne zaman olduğunu bize bildiren, önyargıları ve çarpıtmaları tanımlayan ve aynı zamanda bunların üstesinden gelmenin yolunu gösteren bilimin değeridir. Bilim ve teknoloji gezegendeki zorluklarla başa çıkmak için kesinlikle gerekli” diye ifade etti. 

Şiddetin tarih boyunca azaldığını gösteren veriler paylaştı. İngiltere’deki cinayet oranının, 14. yüzyılda bugün olduğundan 50 kat daha yüksek olduğu gibi örnekler verdi. Pinker, Afganistan ve Pakistan gibi dünyanın geriden gelen ülkelerinde dahi kadın eğitim oranının arttığından bahsetti.

Buna benzer ilerlemelerin kanıtlanabilir gerçekler olduğunu tekrarlayan Pinker, “bardağın dolu olduğunu görmek mesele değil. Bu iyimser olma meselesi değil. Çok az kişinin bildiği bir gerçek.

Bazı şeylerin iyileştirildiği gerçeğinin, her şeyin iyileştirildiği anlamına gelmediğini, dünyanın böyle işlemediğini söyleyen Pinker, “İnsan hayatını uzattığımızı ve tehditler bulunduğunu söylemek çelişkili değil: İklim değişikliği, otoriter politikacıların tehditleri… Bunları değerlendirebilir, tehditler hakkında endişe edebilir, yaptığımız ilerlemeyi takdir ettiğinizde tehditlere karşı savaşmaya çalışabilirsiniz. Daha fazla ilerleme ve çaba göstermemiz için bize cesaret ve inanç veren bu ilerlemeyi takdir ediyorum. Tarih bize dünyayı daha iyi hale getirme girişimlerinin başarılı olma eğiliminde olduğunu söylüyor.  Asla bir ütopya elde edemeyiz, ancak bu, işleri biraz daha iyi hale getiremeyeceğimiz anlamına gelmez” dedi.