Arama motorunda Türk imzası

Anlam merkezli aramayı gerçeğe dönüştürmek için kurulan Hakia’nın Genel Müdür Yardımcısı Melek Pulatkonak sorularımızı yanıtladı.

Bu çalışmaya nasıl, ne zaman karar verildi?

Hakia’nın beyinlerinin 50 yılı aşkın bilim deneyimini arkamıza alarak projeye 2004 yılının başında başladık. Fakat sıfırdan başlamak değildi bu. Bütün çözümler kafamızda zaten belirmişti. İş bu algoritmaları programlamaya indirgenmişti. Bir de bu işin organizasyon ve finans durumunu yapılandırmak gerekliydi. Son üç yıldır bunları hızlı bir şekilde ortaya çıkardık.

Çıkış noktanız neydi?

Çıkış noktamız bilgi kirliliği (information pollution) idi. En son tahminlere göre World Wide Web’e her gün 7,000 sayfa ekleniyor. Giderek artan bilgi kirliliği devrinde ancak anlam merkezli teknolojilerle internet’te aradığınızı bulmak mümkün olacak. Bugün 1 milyon sonuç aldığınız ibaresini gördüğünüzde şu soruyu sormanız lazım: ‘Sorgumun/sorumun cevabını alabiliyor muyum?’ Çoğu zaman bu cevap ‘hayır’ oluyor. Aramaya devam etmeniz gerekiyor.

Google gibi bir arama motoruna alternatif sunmak kolay olmasa gerek. Hakia’nın farkı ne?

Hakia internet’in ilk anlam-odaklı (semantik) arama motorudur. İkinci nesil arama teknolojilerinin ilk örneklerinden biriyiz. Anlam odaklı teknoloji farkını iki değişik sorgu grubu örnekleyebiliriz: Tek kelimeli ve çok kelimeli sorgular. Tek kelimelik çok genel sorgular için hakia bir yenilik sunuyor. Örneğin “Atatürk” sorgusunun cevabı olarak Google size 9.3 milyon sonuç getiriyor. Hakia ise size Atatürk “galerisi”ni sunuyor. Bu galeride Atatürk’ün özgeçmişi, konuşmaları, fotoğrafları, ve bu gibi başlıklar altında Atatürk hakkındaki sitelerinin organize edilmiş sorgu cevapları sunuluyor. 1 kelimelik sorgunuz size Atatürk araştırmanızın ana başlıklarını ve başlıklardaki sonuçları sunuyor. Hakia’da genel konu başlıkları ve sık sorulan sorgular için çeşitli galeriler yer almakta. Hakia internet’teki tek kelimelik sorgulara yeni bir anlayışla yaklaşıyor. Google, Yahoo gibi ilk nesil arama motorlarında üç ya da dört kelimelik bir sorguyla bilgi aradığınızda genelde perfomans düşüyor. Bu da ilk nesil teknolojilerin kullandıkları indeskleme altyapısının yetersizliğinden kaynaklanıyor. Hakia bu noktada devreye giriyor ve kompleks sorgularda tek çözüm olarak fark yaratıyor.

Bu sistem ne kadar sürede geliştirilebilecek ve sayfadaki eksikler giderilecek?

Hakia’yı bugün kullanmaya başlayabilirsiniz. Arama motorumuz beta operasyonda, www.hakia.com, ve gelişimini tamamlıyor. Hem algoritmalarımızı geliştiriyoruz hem de Web sayfalarını crawl ediyoruz. Eşanlı olarak yeni ürünler de sunuyoruz: Temmuz ayında hakia ScoopBar’İ çıkardık: arama sürecinizi yarıya indiren yeni bir toolbar. Günümüz teknolojisiyle aramanızı yaptıktan sonra 1 URLi saptayip, tıklayıp, yeni açtığınız sayfa içinde cevabınızı/anahtar kelimelerinizi arıyorsunuz- biz buna 2. arama sendromu diyoruz. Aslında 2 arama yaparak cevabınıza ulaşıyorsunuz. Hakia ScoopBar semantic teknolojisiyle, arama sonucu olan URL’e tıklandığınızda cevap satırlarını otomatik olarak sizin için buluyor ve highlight ediyor. 2. aramayı elimine ederek size zaman kazandırıyoruz. Demoya şuradan da ulaşabilirsiniz: http://company.hakia.com/scoopbar/scoopbarflash.html

On binlerce seçenek sunmak yerine daha az miktarda ama soruya spesifik link yollayacak’ deniliyor bu bir bakıma dezavantaj değil mi? İnsanlar tatmin olmayıp bir de google’a bakalım demeyecekler mi?

Günümüzde Web kullanıcısı birden fazla arama motoruyla bilgiye ulaşıyor: Comscore verilerine göre Web kullanıcılarının 65% i bir ay içinde birden fazla arama motoru kullanıyor. Bizim de amacımız Google’a alternatif olmak. Size sorunuzu şöyle yönlendireyim, specifik ve komplex bir sorunuz varsa, bunu hakia’ya soru olarak sormayı mı ve bunun için beş extra saniye harcamayı mı tercih edersiniz, yoksa “anahtar kelime” sorgusunun karşılığında alacağınız milyonlarca dokümanı tek tek değerlendirmeyi mi?

Peki başka dillerde arama yapma şansımız olacak mı? 

Bugün hakia’ya başka dilde soru/sorgu sorabilir ve cevabını alırsınız. Semantik teknoloji farkını bugün itibariyle İngilizce görmek mümkün. Diğer dillere 2008 yılında geçeceğiz. Soru sordugunuzda cevabını almanız kuşkusuz güzel bir seçenek, ozellikle sağlık konularında birçok kişiyi tatmin edecektir sanıyorum. Siz ne düşünüyorsunuz? Haklısınız sağlıkla ilgili sorular genelde çok spesifik oluyor. Basit sağlık problemi çok az! Günümüz anahtar kelime teknolojisinin performansı uzun sorgularda düşüyor. Sizin sağlık probleminizi ifade edebilmeniz ise üç kelimeden sonra başlıyor. Hakia, semantic algoritmalarıyla bu ihtiyaca cevap veriyor. Şunu da eklemek isterim. Hakia’ya hem kısa sorgu hem de soru sorabilirsiniz.

Hakia, Fince ‘araştırmacı’ anlamına gelen ‘hakija’ sözcüğünden türetilmiş, doğru mu?

Hakia’nın kelime anlamı yok. Fince araştırmacı kelimesine yakınlığı var, Avustralya’da yetişen bir çiçeğin adı ve Tayvanca “korkma” demek. Biz dile kolay geldiği için bu ismi seçtik.

Değişik ortaklardan 100 milyon dolara yakın sermaye ile işe başlanmış bu doğru mu? 

Bugüne kadar hakia’ya yapılan yatırım 16 milyon dolardır.

Bu teknolojinin peşinde olan başka şirketlerin olduğu kesin. Hakia önceliği, başarıyı yakalayacaktır umuyorum. Yaşadığınız zorluklar var mı? 

Zorluklar elbette olacaktır. Yepyeni bir teknolojiyi kullanıcıyla buluşturmak bir marathon süreci. Biz hazırlığımızı yaptık!

Dr. Rıza Can Berkan, Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Üyesi “Fuzzy Systems Design Principles” kitabının yazarı Dr. Berkan yapay zeka ve bulanık mantık konularında uzmanlaşmış bir nükleer mühendis – fizikçi. Son altı yılını arama motoru teknolojilerine adayan Dr. Berkan, ondan önce 10 yıl kadar Amerikan Enerji ve Savunma Bakanlıkları’nda çalışmış. Film ve müzik çalışmaları da bulunan Dr. Berkan, New York’da yaşıyor.

Melek Pulatkonak, Genel Müdür Yardımcısı Türkiye ve A.B.D.’de risk sermayesi, stratejik danışmanlık ve iş geliştirme tecrübesi edinmiş. Pulatkonak, yüksek öğrenimini London School of Economics and Political Science’nda (LSE) tamamlamış ve Columbia Business School’dan M.B.A. derecesini almış. Girişimci ve risk sermayesi yatırımı yıllarından önce Ata Online Yönetim Kurulu Danışmanlığı ve İ.M.K.B. Başkan Danışmanlığı pozisyonlarında çalışmış. New York Borsası’nda görev aldığı dönemlerde yayınlanan akademik çalışmaları da bulunuyor. Ayrıca Columbia Business School Alumni Club’in Yönetim Kurulu üyesi ve Turkish American Business Forum’un “Women Inspired By the Network” grubunun kurucusu olduğunu belirtelim.

(Turkish Journal)